จิตเวช เด็ก และ วัยรุ่น: ลูกสาวอายุ 4 ขวบ ชอบเถียง และดื้อมาก ขัดใจก็จะร้องไห้ทำอย่างไรดีคะ
คำถาม ลูกสาวอายุ 4 ขวบ ชอบเถียง และดื้อมาก ทำอะไรขัดใจก็จะร้องไห้ทำอย่างไรดีคะ ตอนนี้ไม่มีใครปราบได้เลยค่ะ
คำตอบ โดย แพทย์หญิงสุภาพร ปิตวิวัฒนานนท์ (จิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น)
เด็กในช่วงวัย 3-5 ขวบ จะเป็นวัยที่เด็กมีความเป็นตัวของตัวเองมาก พัฒนาการทั้งทางร่างกายและทางภาษาก็ก้าวหน้าไปมาก ในขณะเดียวกันก็ยังไม่ทราบถึงความควรไม่ควรในบทบาทของเขา วัยนี้เด็กมักอยากรู้อยากเห็นอยากทดลองทำอะไรหลายๆ อย่างเพื่อทดสอบพลังของตน และสังเกตว่าผลจะออกมาอย่างไร ซึ่งพฤติกรรมของเด็กจะมีความรุนแรงมากน้อยก็ขึ้นกับพื้นฐานอารมณ์ของเด็กประกอบกับสิ่งแวดล้อมรอบตัวเขา ซึ่งหลักๆ คือ การเลี้ยงดูของพ่อแม่นั่นเอง
ถ้าพูดถึงในจุดที่ปรับเปลี่ยนได้ คือ การเลี้ยงดูนั้น พบว่าเด็กที่ถูกตามใจมากตั้งแต่เล็กมักจะมีปฏิกิริยารุนแรงกว่าเด็กที่ถูกฝึกวินัย และมีขอบเขตในการเลี้ยงดูมากกว่า เนื่องจากเด็กรู้สึกคับข้องใจเพราะไม่ได้ดังใจเหมือนที่เคยได้มาจนเคยชิน ฉะนั้นการจะแก้ปัญหาพฤติกรรมตรงนี้คงต้องมีการฝึกวินัยลูก โดยมีหลักการคร่าวๆ คือ ใช้เหตุผลในการตัดสินเหตุการณ์ว่าสิ่งนั้นควรหรือไม่ควร เมื่อตัดสินแล้วว่าไม่ควรก็ปฏิเสธลูกตรงๆ ด้วยความหนักแน่น อย่าหลีกเลี่ยงบ่ายเบี่ยงหรือให้เหตุผลที่ไม่เกี่ยวข้องกัน ถ้าลูกยังคงไม่ฟังยังต้องหนักแน่น อย่าใจอ่อน เพราะถ้ายอมตามใจเมื่อลูกงอแง ก็เท่ากับพ่อแม่ให้รางวัลเขากับพฤติกรรมนี้ เด็กจะเรียนรู้และใช้วิธีนี้ไปเรื่อยๆ โดยวิธีจะพัฒนาซับซ้อนขึ้นตามวัย ทำให้ยิ่งจัดการยากขึ้นในวัยที่โตขึ้น ในทางตรงกันข้าม หากสิ่งที่ลูกขอเป็นสิ่งที่พอจะให้ได้ ก็ไม่ควรปฏิเสธเพียงเพราะจะดัดนิสัยลูก เพราะนั่นเหมือนเป็นการเอาชนะ แสดงอำนาจของพ่อแม่โดยไม่ใช้เหตุผล ซึ่งขัดกับสิ่งที่เราต้องการสอนเขา
เมื่อพ่อแม่ใช้เหตุผลและมีความหนักแน่นอย่างสม่ำเสมอ ลูกก็จะค่อยๆ เรียนรู้เหตุผล ความควรไม่ควรเข้าไปในจิตสำนึกของตน และสิ่งเหล่านี้จะเป็นแกนกลางของการพัฒนาบทบาทที่เหมาะสมของเด็กต่อไปค่ะ
จริงๆ แล้วการฝึกวินัยเด็ก สามารถเริ่มได้ตั้งแต่ขวบปีที่สองค่ะ แต่อย่างไรก็ตามเริ่มวันนี้ก็ดีกว่าเริ่มวันหน้าค่ะ
