ปวดท้องประจำเดือนบ่อย อย่าทน รีบหาสาเหตุก่อนเป็นอันตราย

สำหรับสาว ๆ วัยเจริญพันธุ์ อาการปวดท้องเมนส์หรือปวดท้องประจำเดือนอาจไม่ใช่เรื่องไกลตัว และสำหรับบางคนอาจเป็นอาการที่ต้องเผชิญในทุก ๆ เดือน กรณีที่อาการปวดท้องเมนส์ไม่รุนแรงนัก การทานยาหรือพักผ่อนก็สามารถบรรเทาอาการได้ แต่หากปวดท้องเมนส์มากจนรบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน สิ่งนี้อาจเป็นสัญญาณโรคร้ายที่ต้องได้รับการแก้ไขโดยเร็ว เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีของผู้ป่วยในระยะยาว

Key Takeaways

• ปวดท้องประจำเดือน อาจไม่ใช่แค่อาการปกติ โดยเฉพาะการปวดท้องเมนส์รุนแรงจนกระทบชีวิตประจำวันที่อาจเป็นสัญญาณเตือนความผิดปกติของอวัยวะภายในอุ้งเชิงกราน
• อาการปวดท้องประจำเดือนที่ต้องสังเกตอาการอย่างใกล้ชิด ได้แก่ ปวดประจำเดือนมากแม้จะทานยาแล้ว ประจำเดือนมามากผิดปกติ มีตกขาวกลิ่นเหม็น ปวดท้องน้อยแม้ไม่มีประจำเดือน
• อาการปวดท้องประจำเดือนในเบื้องต้นสามารถบรรเทาอาการได้ด้วยการประคบร้อน การออกกำลังกายเบา ๆ การดูแลสุขภาพโดยรวม และการรับประทานยาแก้ปวดลดอาการ

ปวดท้องประจำเดือนกับอาการร่วมที่พบได้บ่อย

ลักษณะอาการปวดประจำเดือนหรือปวดท้องเมนส์มักจะมีความปวดบิด ๆ หน่วง ๆ บริเวณท้องน้อย ซึ่งระดับความรุนแรงของอาการปวดอาจเกิดขึ้นแตกต่างกันในแต่ละบุคคล ในบางรายอาจมีอาการปวดประจำเดือนพร้อมกับอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่อาจส่งเสริมให้อาการปวดท้องประจำเดือนทวีความรุนแรงมากขึ้นไปอีกขั้น ได้แก่

• ปวดศีรษะ
• ถ่ายเหลว ท้องเสีย
• ปวดท้องน้อยหน่วงๆ
• ปวดหลังล่าง ปวดร้าวไปที่ต้นขา
• อารมณ์อ่อนไหวง่ายจากฮอร์โมน

โดยอาการปวดท้องประจำเดือนร่วมกับอาการอื่น ๆ ดังกล่าวสามารถเกิดขึ้นในช่วงเวลาที่ต่างกัน บางรายอาจเกิดขึ้นในช่วง 1-2 วันก่อนมีประจำเดือน หรือบางรายอาจเกิดขึ้นขณะมีประจำเดือนก็ได้

ปวดท้องประจำเดือนเกิดจากสาเหตุอะไรได้บ้าง

อาการปวดท้องประจำเดือนเกิดขึ้นได้จาก 2 สาเหตุหลัก ๆ ดังนี้

ปวดประจำเดือนปฐมภูมิ (Primary dysmenorrhea)

ปวดประจำเดือนปฐมภูมิ คือ การปวดประจำเดือนโดยที่ไม่มีพยาธิภาพที่ผิดปกติ ซึ่งเกิดจาก ‘โพรสตาแกลนดิน (Prostaglandins)’ ที่มีปริมาณเพิ่มขึ้นในช่วงมีประจำเดือน ทำให้กล้ามเนื้อมดลูกบีบตัวแรงขึ้น เลือดและออกซิเจนมาเลี้ยงกล้ามเนื้อได้น้อยลงจนเกิดอาการปวดท้องน้อยหรือปวดเมนส์ขึ้น

ปวดประจำเดือนทุติยภูมิ (Secondary dysmenorrhea)

ปวดประจำเดือนทุติยภูมิ คือ อาการปวดประจำเดือนที่มีสาเหตุมาจากความผิดปกติของอวัยวะภายในอุ้งเชิงกราน ซึ่งมีโอกาสพบได้มากขึ้นในผู้หญิงวัยประมาณ 30 ปีขึ้นไป ผู้ที่มีอาการปวดประจำเดือนในกลุ่มนี้จะมีระดับการปวดประจำเดือนที่รุนแรงและเรื้อรัง แม้ว่าจะทานยาแก้ปวดแล้วก็อาจไม่ดีขึ้น นอกจากนี้อาจมีอาการอื่น ๆ ที่ผิดปกติ เช่น ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ ประจำเดือนมามากผิดปกติ ประจำเดือนมีลิ่มเลือดมาก ฯลฯ

ปวดท้องประจำเดือนแบบไหนอันตราย ควรพบแพทย์ให้เร็ว

อย่าปล่อยปละละเลย หากพบอาการปวดท้องในลักษณะดังต่อไปนี้ เนื่องจากเข้าข่ายปวดท้องประจำเดือนที่มาจากอวัยวะในอุ้งเชิงกรานผิดปกติ

• ปวดประจำเดือนรุนแรงมาก แม้ทานยาแก้ปวดแล้วก็ไม่ทุเลาลง
• อาการปวดรุนแรงขึ้นทุก ๆ เดือน
• ประจำเดือนมาเยอะผิดปกติ อาจต้องเปลี่ยนผ้าอนามัยบ่อยทุกชั่วโมง
• อาจมีอาการปวดท้องน้อย แม้ว่าจะอยู่ในช่วงไม่มีประจำเดือน
• ประจำเดือนมาไม่สม่ำเสมอ เช่น ประจำเดือนมานานติดกัน หรือประจำเดือนขาดไปหลายเดือน

ปวดท้องประจำเดือนมีโอกาสเสี่ยงเป็นโรคอะไรได้บ้าง

อาการปวดท้องประจำเดือนที่ไม่ปกติอาจเป็นสัญญาณผิดปกติทางสุขภาพ ดังนี้

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่

เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) เช่น ช็อกโกแลตซีสต์ (Chocolate Cyst) คือ เยื่อบุโพรงมดลูกที่เจริญที่รังไข่ เกิดเป็นถุงน้ำช็อกโกแลต

รู้จักเรื่องซีสต์ให้มากขึ้นได้ที่บทความ “ซีสต์” หรือ ถุงน้ำรังไข่ อาการเป็นยังไง? พร้อมเจาะลึกหาสาเหตุและวิธีรักษา

เนื้องอกมดลูก

เนื้องอกมดลูก เกิดจากเซลล์กล้ามเนื้อมดลูกเจริญผิดปกติจนเกิดลักษณะของเนื้องอกขึ้น โดยส่วนใหญ่มักไม่ใช่เนื้อร้ายมะเร็ง แต่หากก้อนเนื้องอกมีขนาดใหญ่ขึ้นอาจทำให้เกิดอาการปวดท้องประจำเดือนได้

ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบ

ภาวะอุ้งเชิงกรานอักเสบมักเกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียที่อวัยวะสืบพันธุ์ส่วนบน ทำให้เกิดอาการอักเสบและปวดท้องน้อยแม้แต่ช่วงที่ไม่ได้มีประจำเดือนก็ตาม

ภาวะปากมดลูกตีบ

ปกติแล้วประจำเดือนจะถูกขับออกจากร่างกายผ่านปากมดลูก แต่เมื่อปากมดลูกตีบแคบจึงทำให้เลือดประจำเดือนไหลไม่สะดวก และเกิดอาการปวดเกร็งในช่องท้องขึ้น

วิธีการบรรเทาอาการปวดท้องประจำเดือน

อาการปวดประจำเดือนส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตได้ไม่น้อย การบรรเทาอาการปวดประจำเดือนจะช่วยให้คุณสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้สบายตัวขึ้น ซึ่งสามารถบรรเทาอาการปวดได้ด้วยวิธีดังต่อไปนี้

• การประคบอุ่น สามารถใช้ถุงน้ำร้อนหรือแผ่นประคบร้อนมาวางบริเวณท้องน้อย เพื่อให้กล้ามเนื้อผ่อนคลาย ลดอาการเกร็งปวดท้องประจำเดือนได้
• ออกกำลังกายเบา ๆ เช่น การเดินเร็ว หรือการเล่นโยคะ ช่วยกระตุ้นการไหลเวียนเลือด และบรรเทาอาการปวดเกร็งท้องน้อยได้
• นวดเบา ๆ บริเวณท้องน้อย ช่วยคลายกล้ามเนื้อ ลดอาการปวดเกร็งช่องท้อง
• หลีกเลี่ยงพฤติกรรมเสี่ยง เช่น การดื่มคาเฟอีน สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์
• การใช้ยาบรรเทาอาการปวด เช่น ยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ NSAIDs

ปวดท้องประจำเดือนมากอาจไม่ใช่เรื่องเล็กที่ควรละเลย รีบพบแพทย์เพื่อการดูแลที่ตรงจุด

ปวดท้องประจำเดือน ปวดท้องเมนส์ ส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้ไม่น้อย โดยเฉพาะผู้ที่มีอาการปวดท้องเมนส์รุนแรงที่อาจทำให้พลาดโอกาสหลาย ๆ อย่างในช่วงเวลาสำคัญไป หากมีอาการปวดท้องประจำเดือนมาก ปวดท้องเมนส์ผิดปกติ อย่าอดทนไว้ แนะนำให้รีบพบแพทย์เพื่อตรวจวินิจฉัย พร้อมกับวางแผนรักษาที่ตรงจุดที่สุดต่อไป

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการปวดท้องประจำเดือน

ยาแก้ปวดทั่วไปบรรเทาอาการปวดท้องประจำเดือนได้ไหม?

ยาแก้ปวดทั่วไป เช่น พาราเซตามอล มีฤทธิ์ยับยั้งโพรสตาแกลนดินได้เล็กน้อย จึงสามารถช่วยบรรเทาอาการปวดท้องประจำเดือนที่ไม่รุนแรงได้

อาการปวดประจำเดือนสามารถรักษาให้หายขาดได้หรือไม่?

กรณีที่อาการปวดประจำเดือนเกิดจากความผิดปกติของอวัยวะภายในอุ้งเชิงกราน การรักษาที่ต้นเหตุอาจทำให้อาการปวดประจำเดือนหายได้ แต่กรณีอาการปวดประจำเดือนที่ไม่มีพยาธิสภาพผิดปกติ อาจไม่สามารถรักษาให้หายจากอาการปวดได้ ทั้งนี้สามารถดูแลสุขภาพให้สมบูรณ์แข็งแรงเพื่อลดอาการปวดเกร็งที่รุนแรง

References

Dysmenorrhea (Menstrual Cramps). (2023, May 22). Cleveland Clinic. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4148-dysmenorrhea

Crosta, P. (2024, January 11). What to know about menstrual cramps. MedicalNewsToday. https://www.medicalnewstoday.com/articles/157333

WebMD Editorial Contributors. (2024, November 9). Menstrual Cramps. WebMD. https://www.webmd.com/women/menstrual-cramps