การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องเป็นการรักษาโรคไซนัสอักเสบเรื้อรังแบบแผลเล็ก เจ็บน้อย ซึ่งแตกต่างจากวิธีแบบดั้งเดิมที่จำเป็นต้องมีการเปิดแผลภายนอก เทคนิคนี้ช่วยให้แพทย์ทำการผ่าตัดได้แม่นยำและรวดเร็วมาก ในขณะเดียวกันสามารถลดการบาดเจ็บของเนื้อเยื่อโดยรอบได้อีกด้วย ไซนัสอักเสบเรื้อรังเป็นโรคที่มีการอักเสบในโพรงไซนัส ก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น อาการคัดจมูก ปวดใบหน้า และหายใจไม่สะดวก อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องเป็นทางเลือกการรักษาอีกวิธีหนึ่งที่จะช่วยบรรเทาและรักษาอาการดังกล่าวได้
การผ่าตัดส่องกล้องรักษาไซนัส คืออะไร?
การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้อง หรือที่เรียกว่า endoscopic sinus surgery (ESS) เป็นขั้นตอนการผ่าตัดขนาดเล็กในโพรงจมูก เพื่อการรักษาไซนัสอักเสบเรื้อรังและอาการอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับโพรงไซนัส โดยจะแตกต่างจากการผ่าตัดไซนัสแบบดั้งเดิมที่มีการกรีดจากภายนอกเป็นแผลใหญ่ โดยการผ่าตัดจะทำผ่านรูจมูกโดยใช้กล้องเอนโดสโคป ซึ่งเป็นท่อที่บาง ๆ และยืดหยุ่นได้ มีแสงไฟและกล้องติดอยู่ตรงปลายท่อ
ในระหว่างการผ่าตัด แพทย์จะสอดกล้องเอนโดสโคปเข้าไปในช่องจมูกเพื่อให้เห็นภาพรูจมูกและเพื่อดูลักษณะการอุดตันหรือความผิดปกติ จากนั้นเครื่องมือผ่าตัดจะถูกส่งผ่านกล้องเอนโดสโคปเพื่อเอาเนื้อเยื่อที่ผิดปกติออก เปิดช่องไซนัสที่อุดตัน เป้าหมายของการผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องคือการฟื้นฟูการทำงานของไซนัสให้เป็นปกติ บรรเทาอาการ และป้องกันการติดเชื้อซ้ำ
การผ่าตัดส่องกล้องรักษาไซนัสรักษาอะไรได้บ้าง?
การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องสามารถรักษาภาวะต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับไซนัสได้อย่างมีประสิทธิภาพ ได้แก่:
- ไซนัสอักเสบเรื้อรัง: เป็นอาการทั่วไปที่รูจมูกอักเสบและบวมเป็นเวลานาน มักนำไปสู่การคัดจมูก ปวดใบหน้าหรือแรงกดทับ และหายใจลำบากทางจมูก การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องสามารถช่วยปรับปรุงการระบายไซนัสและบรรเทาอาการในผู้ป่วยไซนัสอักเสบเรื้อรังได้
- ติ่งเนื้อในจมูก: เป็นการเจริญเติบโตผิดปกติของเยื่อบุจมูกที่ไม่ใช่มะเร็ง แต่จะมีการกระตุ้นให้เกิดการอุดกั้นที่จากสารคัดหลั่งและกระตุ้นให้มีอักเสบเรื้อรัง ซึ่งจะกีดขวางทางเดินจมูก ทำให้เกิดอาการต่าง ๆ เช่น คัดจมูก น้ำมูกไหล และรับรู้กลิ่นลดลง การผ่าตัดด้วยการส่องกล้องสามารถกำจัดติ่งเนื้อในจมูกและช่วยให้การหายใจดีขึ้นได้
- เนื้องอกไซนัส: แม้ว่าเนื้องอกจะพบได้น้อย แต่ก็สามารถเกิดขึ้นได้ภายในรูจมูก การผ่าตัดส่องกล้องอาจใช้เพื่อตัดเนื้องอกเหล่านี้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื้องอกที่ไม่ใช่มะเร็ง ในกรณีของเนื้องอกชนิดที่เป็นมะเร็ง อาจจำเป็นต้องรักษาเพิ่มเติม เช่น การฉายรังสีหรือเคมีบำบัด
- การติดเชื้อในไซนัส: การติดเชื้อไซนัสซ้ำหรือรุนแรงที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่น ๆ อาจต้องได้รับการผ่าตัด การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องสามารถช่วยกำจัดเนื้อเยื่อที่ติดเชื้อหรือเสียหายได้ ช่วยให้ระบายสารคัดหลั่งได้ดีขึ้น และลดความเสี่ยงของการติดเชื้อในซ้ำซ้อนอนาคต
- ความผิดปกติของโครงสร้างในโพรงจมูก: ในกรณีที่มีความผิดปกติของโครงสร้างในช่องจมูกหรือไซนัสที่ทำให้เกิดปัญหาไซนัสอักเสบเรื้อรัง ตัวอย่าง ได้แก่ ผนังกั้นช่องจมูกเอียงหรือโพรงไซนัสแคบ การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องสามารถแก้ไขความผิดปกติเหล่านี้ ทำให้การไหลเวียนของอากาศดีขึ้น และลดอาการได้
- Mucoceles: เป็นซีสต์ที่เต็มไปด้วยของเหลวที่ไม่เป็นอันตราย แต่จะไปอุดกั้นเส้นทางระบายน้ำและสารคัดหลั่งของไซนัส การผ่าตัดไซนัสส่องกล้องสามารถใช้เพื่อกำจัดเยื่อเมือกและฟื้นฟูการทำงานของไซนัสได้
- ไซนัสอักเสบและภูมิแพ้จากเชื้อรา (allergic fungal sinusitis; AFS): เป็นภาวะที่มีการเจริญของเชื้อราในรูจมูกมากเกินไป ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับอาการแพ้ อาจแนะนำให้ทำการผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องเพื่อกำจัดเศษเชื้อราและปรับทำให้การระบายสารคัดหลั่งได้ดีขึ้น
ข้อดีของการผ่าตัดส่องกล้องรักษาไซนัส
- เนื่องจากขั้นตอนนี้ทำผ่านรูจมูกทั้งหมด จึงไม่มีแผลภายนอก เจ็บปวดน้อยลง ไม่เป็นแผลเป็นภายนอก และใช้เวลาพักฟื้นสั้นลงเมื่อเทียบกับการผ่าตัดแบบดั้งเดิม
- กล้องเอนโดสโคปจะทำให้การมองเห็นของแพทย์ชัดเจนขึ้น ช่วยให้สามารถดำเนินการผ่าตัดได้แม่นยำยิ่งขึ้น
- ผู้ป่วยส่วนใหญ่สามารถกลับมาทำกิจกรรมตามปกติได้ภายในไม่กี่วันถึงหนึ่งสัปดาห์หลังการผ่าตัด
- การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องมีอัตราการเกิดภาวะแทรกซ้อนที่ต่ำกว่า เช่น เลือดออก การติดเชื้อ และความเสียหายต่ออวัยวะโดยรอบ เมื่อเปรียบเทียบกับการผ่าตัดแบบดั้งเดิม
การผ่าตัดส่องกล้องรักษาไซนัสทำอย่างไร?
การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้อง จะต้องทำโดยแพทย์เฉพาะทางด้านหู คอ จมูก ภายใต้การดมยาสลบ ขั้นแรก ผู้ป่วยจะได้รับการประเมินก่อนการผ่าตัดอย่างละเอียด จากนั้นจะมีการดมยาสลบและสอดกล้องเอนโดสโคปเข้าไปในรูจมูกเพื่อให้เห็นภาพรูจมูก แพทย์จะระบุปัญหาต่าง ๆ เช่น การอุดตันหรือติ่งเนื้อ จากนั้นแพทย์จะสอดเครื่องมือพิเศษเพื่อตัดชิ้นเนื้อ หลังจากกำจัดเนื้อเยื่อออก จะทำการการล้างโพรงไซนัสช่วยขจัดสิ่งสกปรกและช่วยให้ผลการรักษามีประสิทธิภาพ หลังผ่าตัดคนไข้จะมีอาการเจ็บแผลเล็กน้อย และใช้เวลาพักฟื้นไม่นาน
การเตรียมตัวก่อนการผ่าตัดส่องกล้องรักษาไซนัส
ก่อนการผ่าตัด ผู้ป่วยจะได้รับการประเมินทางการแพทย์อย่างละเอียดโดยแพทย์เฉพาะทางด้านหู คอ จมูก รวมถึงการตรวจร่างกาย การทำ CT scan MRI และการตรวจเลือด ซึ่งจะช่วยประเมินสภาพไซนัสและความเสี่ยงในการผ่าตัด ผู้ป่วยควรนำยาที่รับประทานประจำทั้งหมดมาด้วย หรือแจ้งรายชื่อยาให้แพทย์ทราบ เนื่องจากอาจจำเป็นต้องหยุดยาบางชนิดชั่วคราวเพื่อลดความเสี่ยงเลือดออก และควรปฏิบัติตามคำแนะนำก่อนการผ่าตัด เช่น การอดอาหารและการเลิกบุหรี่ เพื่อลดภาวะแทรกซ้อน
ความเสี่ยงและผลข้างเคียงของการรักษา
การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องโดยทั่วไปถือว่าปลอดภัยและมีประสิทธิภาพในการรักษาอาการไซนัสต่าง ๆ อย่างไรก็ตาม เช่นเดียวกับขั้นตอนการผ่าตัดอื่น ๆ ก็มีความเสี่ยงและผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้นได้บ้าง เช่น
- เลือดออกมาก
- เกิดการติดเชื้อหลังการผ่าตัด ซึ่งพบได้ไม่มากนัก ผู้ป่วยจะได้รับยาปฏิชีวนะเพื่อลดความเสี่ยงของการติดเชื้อ และการปฏิบัติตามคำแนะนำการดูแลหลังการผ่าตัดที่เหมาะสมสามารถลดความเสี่ยงนี้ได้
- การรับรู้กลิ่นหรือรสชาติลดลงชั่วคราว ซึ่งเป็นเรื่องปกติหลังการผ่าตัดไซนัสเนื่องจากมีอาการบวมและอักเสบในช่องจมูก การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้มักจะหายไปเมื่อเนื้อเยื่อสมานตัว
- การดมยาสลบมีความเสี่ยงโดยธรรมชาติ รวมถึงปฏิกิริยาที่เกิดจากการแพ้ ปัญหาระบบทางเดินหายใจ และภาวะแทรกซ้อนทางหัวใจและหลอดเลือด อย่างไรก็ตาม โดยทั่วไปความเสี่ยงเหล่านี้อยู่ในระดับต่ำและได้รับการดูแลอย่างระมัดระวังโดยวิสัญญีแพทย์
ผ่าตัดส่องกล้องรักษาไซนัสแล้วหายขาดมั้ย
การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องช่วยบรรเทาอาการได้อย่างมากสำหรับผู้ที่มีปัญหาไซนัสอักเสบเรื้อรังจากติ่งเนื้อ ก้อนเชื้อรา ดังนั้นการหายขาดจึงขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ เช่น สาเหตุที่แท้จริง และลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล โดยเฉพาะผู้ที่เป็นโรคภูมิแพ้หรือความผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน อาจต้องได้รับการดูแลและรับประทานยาอย่างต่อเนื่องร่วมด้วย
สรุป
การผ่าตัดไซนัสด้วยการส่องกล้องเป็นทางเลือกที่เจ็บตัวน้อยกว่าและมีประสิทธิภาพสูงสำหรับผู้ป่วยที่ต้องการการรักษาปัญหาไซนัส เช่น ลดความรู้สึกไม่สบายหลังการผ่าตัด ระยะเวลาฟื้นตัวเร็วขึ้น และผลลัพธ์ที่ดีขึ้นเมื่อเทียบกับวิธีการผ่าตัดแบบดั้งเดิม
