หลายคนอาจมองว่าอาการปวดท้องประจำเดือนเป็นเรื่องปกติของผู้หญิง แต่ถ้าหากปวดมากผิดปกติจนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน อาการนี้อาจเป็นสัญญาณเตือนของ “เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่” ภาวะที่ส่งผลต่อสุขภาพของผู้หญิงมากกว่าที่คิด!
การทำความเข้าใจโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ให้มากขึ้น รวมถึงการสังเกตอาการผิดปกติจึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้หญิงไม่ควรมองข้าม เพื่อช่วยลดความเสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อนและช่วยให้ใช้ชีวิตได้อย่างมั่นใจ
Key Takeaways
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) เป็นภาวะที่เนื้อเยื่อที่ปกติจะเจริญในโพรงมดลูกกลับเจริญนอกมดลูก เช่น รังไข่ ท่อนำไข่ หรือช่องท้อง ทำให้เกิดการอักเสบ ปวด หรือมีก้อน
- สัญญาณเตือนของภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่คือ มักจะมีอาการปวดท้องประจำเดือนรุนแรง ปวดท้องน้อยเรื้อรัง เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์ เลือดออกผิดปกติ หรือมีปัญหามีบุตรยาก
- การรักษาภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ สามารถทำได้โดยการใช้ยาแก้ปวด ฮอร์โมนบำบัด หรือการผ่าตัดส่องกล้อง ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของโรค
สารบัญบทความ
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คืออะไร?
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ตำแหน่งที่พบบ่อยมีบริเวณไหนบ้าง?
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เกิดจากสาเหตุใด?
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อาการเป็นอย่างไร?
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มีขั้นตอนการตรวจวินิจฉัยโรคอย่างไร?
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มีวิธีการรักษาอย่างไร?
- เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ภาวะที่ควบคุมได้ หากได้รับการรักษาที่เหมาะสม
- คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ คืออะไร?
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ หรือ Endometriosis คือ ภาวะที่เนื้อเยื่อที่ปกติจะเจริญอยู่ในโพรงมดลูกกลับไปเจริญที่บริเวณอื่น ๆ ภายนอกมดลูก เช่น รังไข่ ท่อนำไข่ หรือบริเวณอวัยวะในช่องท้องอื่น ๆ ทำให้เกิดการอักเสบ ก้อน หรืออาจเกิดพังผืดขึ้นในอุ้งเชิงกราน
ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มักก่อให้เกิดอาการปวดท้องประจำเดือนอย่างรุนแรง หรือปวดท้องเรื้อรังในระหว่างรอบเดือน หากไม่ได้รับการดูแลรักษาอย่างเหมาะสม ก็อาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและการตั้งครรภ์ได้
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ตำแหน่งที่พบบ่อยมีบริเวณไหนบ้าง?
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่สามารถพบได้ในหลายตำแหน่งของร่างกาย โดยส่วนใหญ่จะพบในบริเวณดังต่อไปนี้
- รังไข่ (Ovaries): เป็นตำแหน่งที่พบบ่อยสุดในผู้ป่วยที่เป็นโรคนี้ เนื่องจากมีการตอบสนองต่อฮอร์โมนในช่วงรอบเดือน โดยเนื้อเยื่อที่เจริญผิดที่ในรังไข่อาจกลายเป็น “ถุงน้ำเยื่อบุโพรงมดลูก” (Endometrioma) ซึ่งจะทำให้เกิดอาการปวดท้องน้อย ปวดรอบเดือน และมีผลต่อการมีบุตรได้
- ท่อนำไข่ (Fallopian Tubes): ภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่อาจเกิดขึ้นที่ท่อนำไข่ ซึ่งสามารถทำให้ท่อนำไข่เกิดการอุดตัน และส่งผลต่อภาวะมีบุตรยาก
- ผนังกล้ามเนื้อมดลูก (Uterine Wall): เยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่ในบริเวณนี้อาจทำให้เกิดอาการปวดท้องน้อยที่รุนแรง โดยเฉพาะในช่วงรอบเดือนหรือเวลามีเพศสัมพันธ์
- ช่องเชิงกราน (Pelvic Cavity): เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่สามารถเกิดขึ้นในช่องเชิงกรานได้ ซึ่งอาจทำให้เกิดการอักเสบในอวัยวะต่าง ๆ เช่น ลำไส้ใหญ่หรือผนังด้านข้างของช่องเชิงกราน และทำให้เกิดอาการปวดท้องน้อยเรื้อรัง
- ปากมดลูก (Cervix): เยื่อบุโพรงมดลูกอาจเจริญผิดที่ที่ปากมดลูกได้ ซึ่งจะทำให้เกิดอาการเจ็บปวดเมื่อมีเพศสัมพันธ์ หรือเมื่อมีการตรวจสุขภาพทางนรีเวช
- กระเพาะปัสสาวะ (Bladder): ในบางกรณี เยื่อบุโพรงมดลูกอาจเจริญผิดที่ในกระเพาะปัสสาวะ ทำให้มีอาการปวดขณะปัสสาวะ หรือปัสสาวะเป็นเลือด
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่เกิดจากสาเหตุใด?
ปัจจุบันทางการแพทย์ยังไม่ทราบสาเหตุที่แน่ชัดในการเกิดเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ แต่มีหลายปัจจัยที่อาจมีส่วนเกี่ยวข้องในการเกิดโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ดังนี้
- การย้อนกลับของเลือดประจำเดือน (Retrograde Menstruation): ปัจจัยที่เชื่อมโยงกันมากที่สุดคือการย้อนกลับของเลือดประจำเดือนที่ออกจากมดลูกไปยังท่อนำไข่และช่องเชิงกรานแทนที่จะถูกขับออกจากร่างกายตามปกติ ทำให้เยื่อบุโพรงมดลูกไปเจริญเติบโตผิดที่ในอวัยวะอื่น ๆ ในช่องท้องหรืออวัยวะสืบพันธุ์
- พันธุกรรม (Genetics): เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่อาจมีความเกี่ยวข้องกับปัจจัยทางพันธุกรรม หากมีสมาชิกในครอบครัวที่เป็นโรคนี้ จะทำให้มีความเสี่ยงเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มากขึ้น
- ปัญหาของระบบภูมิคุ้มกัน (Immune System Dysfunction): ในบางกรณี ระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายอาจไม่สามารถกำจัดเนื้อเยื่อที่เจริญผิดที่ได้ ส่งผลให้เนื้อเยื่อเหล่านี้ยังคงอยู่และเติบโตในอวัยวะผิดที่ ซึ่งอาจทำให้เกิดการอักเสบและสร้างผลกระทบต่อการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ
- ฮอร์โมน (Hormonal Imbalance): ฮอร์โมนเอสโตรเจนมีบทบาทสำคัญในการเจริญเติบโตของเยื่อบุโพรงมดลูก และในผู้ป่วยที่มีเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนมักจะสูงกว่าปกติ การมีฮอร์โมนเอสโตรเจนในระดับสูงอาจกระตุ้นให้เนื้อเยื่อเจริญเติบโตผิดที่ได้
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อาการเป็นอย่างไร?
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ อาการจะแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล บางรายอาจไม่มีอาการชัดเจน แต่บางรายอาจมีอาการที่รบกวนการใช้ชีวิตประจำวัน ซึ่งบางครั้งอาการจะคล้ายกับภาวะอื่น ๆ เช่น เนื้องอกมดลูก ทำให้หลายคนสับสนระหว่างสองภาวะนี้ อย่างไรก็ตาม เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มักจะมีอาการที่พบได้บ่อยและอาจเป็นสัญญาณเตือน ดังนี้
- ปวดประจำเดือนรุนแรง (Dysmenorrhea): ปวดท้องน้อยมากกว่าปกติ และอาจปวดต่อเนื่องจนกระทบการใช้ชีวิตประจำวัน
- ปวดท้องน้อยเรื้อรัง: รู้สึกปวดหรือไม่สบายท้องน้อยตลอดเวลา แม้ไม่ได้อยู่ในช่วงมีประจำเดือน
- เจ็บขณะมีเพศสัมพันธ์: รู้สึกเจ็บลึก ๆ ระหว่างหรือหลังมีเพศสัมพันธ์ ซึ่งอาจเกิดจากการอักเสบของเนื้อเยื่อที่เจริญผิดที่
- มีเลือดออกผิดปกติ: ประจำเดือนมามากกว่าปกติ รอบเดือนไม่สม่ำเสมอ หรือมีเลือดออกกะปริบกะปรอย
- มีปัญหาในการเจริญพันธุ์: เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่อาจส่งผลต่อภาวะเจริญพันธุ์ ทำให้มีบุตรยาก
- ปวดขณะปัสสาวะหรือขับถ่าย: อาจเกิดขึ้นในช่วงมีประจำเดือน หากเยื่อบุมดลูกเจริญผิดที่บริเวณลำไส้หรือกระเพาะปัสสาวะ
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มีขั้นตอนการตรวจวินิจฉัยโรคอย่างไร?
การตรวจวินิจฉัยภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มีหลายขั้นตอน โดยแพทย์จะพิจารณาจากอาการ ประวัติสุขภาพ และการตรวจเพิ่มเติมเพื่อยืนยันการวินิจฉัย ดังนี้
- ซักประวัติและตรวจร่างกาย: แพทย์จะสอบถามเกี่ยวกับอาการปวดประจำเดือน ปวดท้องน้อย หรือปัญหาการมีบุตรยาก และทำการตรวจภายในเพื่อตรวจหาความผิดปกติ
- อัลตราซาวนด์ทางช่องคลอด (Transvaginal Ultrasound): เป็นวิธีที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูงเพื่อตรวจหาถุงน้ำหรือรอยโรคที่อาจเกิดจากเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
- MRI (Magnetic Resonance Imaging): ในกรณีที่ต้องการรายละเอียดเพิ่มเติม แพทย์อาจใช้ MRI เพื่อตรวจสอบรอยโรคที่ลึกและประเมินพังผืดในอุ้งเชิงกราน
- ส่องกล้องตรวจ (Laparoscopy): เป็นวิธีที่ให้ผลแม่นยำ โดยแพทย์จะใช้กล้องขนาดเล็กส่องผ่านทางหน้าท้องเพื่อตรวจดูรอยโรค และอาจเก็บตัวอย่างเนื้อเยื่อไปตรวจเพิ่มเติม
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มีวิธีการรักษาอย่างไร?
หลายคนอาจสงสัยว่า เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ รักษายังไง? สำหรับแนวทางการรักษาจะขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงของโรค อาการ และแผนการมีบุตรของผู้ป่วย โดยวิธีการรักษาเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มีดังนี้
- การใช้ยาแก้ปวด: สำหรับผู้ที่มีอาการไม่รุนแรง แพทย์อาจแนะนำให้ใช้ยาแก้ปวดกลุ่ม NSAIDs เช่น ไอบูโพรเฟน (Ibuprofen) หรือนาพรอกเซน (Naproxen) เพื่อลดอาการปวดประจำเดือนและปวดท้องน้อย
- ฮอร์โมนบำบัด: การใช้ฮอร์โมนจะช่วยชะลอการเจริญเติบโตของเนื้อเยื่อผิดปกติและลดอาการปวดได้ โดยแพทย์อาจแนะนำให้ใช้ยาคุมกำเนิดแบบฮอร์โมนรวมเพื่อปรับสมดุลฮอร์โมน หรือโปรเจสติน เช่น ยาฉีดคุมกำเนิดหรือห่วงคุมกำเนิดชนิดมีฮอร์โมน เพื่อช่วยควบคุมการเจริญเติบโตของเยื่อบุโพรงมดลูก ในบางกรณี อาจใช้ยากลุ่ม GnRH agonists เพื่อลดระดับฮอร์โมนเอสโตรเจนและชะลอการลุกลามของโรค
- การผ่าตัด: สำหรับผู้ที่มีอาการรุนแรงหรือวางแผนมีบุตร การผ่าตัดส่องกล้องมดลูก (Laparoscopic Surgery) จะช่วยนำพังผืดหรือรอยโรคออก เพื่อลดอาการปวดและเพิ่มโอกาสการตั้งครรภ์ได้
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ ภาวะที่ควบคุมได้ หากได้รับการรักษาที่เหมาะสม
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) เป็นภาวะที่เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญนอกโพรงมดลูก ซึ่งอาจทำให้เกิดอาการปวดท้องน้อย ปวดประจำเดือนรุนแรง หรือเกิดปัญหาการมีบุตรยาก การรักษาภาวะนี้จึงจำเป็นต้องพิจารณาจากหลายปัจจัย ทั้งอาการที่เกิดขึ้นและความต้องการของผู้ป่วยแต่ละคน
โดยการรักษาเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่นั้นมีหลายวิธี เช่น การใช้ยาและฮอร์โมนบำบัด แต่สำหรับกรณีที่อาการรุนแรงหรือไม่ตอบสนองต่อการรักษาอื่น ๆ การผ่าตัดส่องกล้อง (MIS) เป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่มีประสิทธิภาพ ด้วยเทคนิคผ่าตัดแบบแผลเล็กที่ช่วยลดความเจ็บปวดและลดโอกาสเกิดพังผืดหลังผ่าตัดได้เป็นอย่างดี
ที่โรงพยาบาลพระรามเก้า เรามีศูนย์ผ่าตัดส่องกล้องแผลเล็ก (MIS) ที่พร้อมดูแลคุณด้วยทีมแพทย์ที่มีประสบการณ์และความชำนาญ รวมถึงใช้เครื่องมือที่เป็นเทคโนโลยีที่ให้ความละเอียดสูง
(high-definition) เพื่อให้การรักษาโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่มีความปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม
- Facebook : Praram 9 hospital
- Line : @Praram9Hospital
- โทร. 1270
คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ รักษาหายไหม?
เยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ไม่สามารถรักษาหายขาดได้ แต่สามารถบรรเทาอาการและควบคุมได้ด้วยการใช้ยาควบคุมฮอร์โมน การผ่าตัด หรือการรักษาทางเลือกอื่น ๆ ขึ้นอยู่กับระดับความรุนแรงและความต้องการของผู้ป่วย
เป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ มีลูกได้ไหม?
หากเป็นโรคเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ยังสามารถมีลูกได้ แต่อาจทำให้การตั้งครรภ์ยากขึ้น เพราะโรคนี้จะทำให้การทำงานของรังไข่หรือท่อนำไข่ผิดปกติ ทั้งนี้ การได้รับการรักษาและดูแลจากแพทย์จะช่วยเพิ่มโอกาสในการตั้งครรภ์ได้
References
Endometriosis. (2023, March 24). World Health Organization. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/endometriosis
Endometriosis. (2024, August 27). NHS. https://www.nhs.uk/conditions/endometriosis
LeWine, H. E. (2024, February 9). Endometriosis. Harvard Health Publishing. https://www.health.harvard.edu/a_to_z/endometriosis-a-to-z
