ช่องท้องเป็นที่อยู่ของอวัยวะสำคัญมากมาย ความผิดปกติที่เกิดขึ้นกับอวัยวะในช่องท้องไม่สามารถมองเห็นได้เหมือนที่ผิวหนัง หรือบางครั้งกว่าจะทราบว่ามีความผิดปกติของอวัยวะในช่องท้อง ก็อาจสายเกินไป
การตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้อง เป็นการตรวจที่ใช้อัลตร้าซาวด์ (หรือที่เรียกว่าคลื่นเสียงสะท้อนความถี่สูง) ตรวจดูอวัยวะในช่องท้อง โดยแพทย์จะใช้หัวตรวจอัลตร้าซาวด์มาวางที่บริเวณท้อง แล้วตรวจดูอวัยวะภายใน ซึ่งจะทำให้เห็นภาพภายในช่องท้อง และสามารถบอกความผิดปกติของอวัยวะในช่องท้องได้ ซึ่งเป็นวิธีที่ปลอดภัย ไม่มีรังสี และไม่รู้สึกเจ็บ
การอัลตร้าซาวด์ช่องท้อง โดยทั่วไปแบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่
อัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนบน
เป็นการตรวจดูอวัยวะบริเวณช่องท้องส่วนบนเหนือระดับสะดือ ได้แก่ ตับ ม้าม ถุงน้ำดี ท่อน้ำดี ตับอ่อนไต และหลอดเลือดแดงใหญ่ และบริเวณช่องท้องส่วนบนอื่น ๆ
สามารถบอกความผิดปกติของถุงน้ำดีได้ เช่น นิ่วในถุงน้ำดี ถุงน้ำดีอักเสบ ความผิดปกติของไต เช่น มีก้อนที่ไต นิ่วที่ไต ความผิดปกติของตับ ก้อนที่ตับ ภาวะไขมันพอกตับ หรือหลอดเลือดแดงใหญ่โป่งพองได้ เป็นต้น
อัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนล่าง
เป็นการตรวจดูอวัยวะบริเวณช่องท้องส่วนล่าง ต่ำกว่าระดับสะดือ ได้แก่ ต่อมลูกหมาก กระเพาะปัสสาวะ มดลูก เป็นต้น เพื่อหาความผิดปกติ เช่น เนื้องอกในมดลูก (ในผู้หญิงที่มีอาการผิดปกติเกี่ยวกับรอบเดือน) ความผิดปกติของกระเพาะปัสสาวะ หรือต่อมลูกหมาก เป็นต้น
การเตรียมตัวตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้อง
- อัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนบน: งดอาหารและเครื่องดื่มที่มีไขมันทุกชนิดก่อนการตรวจประมาณ 6 ชม. (ดื่มน้ำเปล่าได้)
- อัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนล่าง: ดื่มน้ำมาก ๆ และอาจต้องกลั้นปัสสาวะไว้ก่อนตรวจ เพื่อให้มีน้ำเต็มกระเพราะปัสสาวะ ซึ่งจะช่วยให้เห็นอวัยวะต่าง ๆ บริเวณช่องท้องส่วนล่างได้ชัดเจนขึ้น
- หากตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนล่างอย่างเดียว ไม่จำเป็นต้องงดน้ำและอาหาร แต่หากตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้องส่วนบนด้วย ต้องงดอาหารและเครื่องดื่มที่มีไขมันด้วยตามที่กล่าวแล้วข้างต้น
อัลตร้าซาวด์ช่องท้องเหมาะกับใคร
- ผู้ที่มีอายุตั้งแต่ 30 ปีขึ้นไป ทั้งเพศชาย และเพศหญิง โดยแนะนำให้ตรวจร่วมกับการตรวจสุขภาพประจำปี
- ผู้ที่มีอาการปวดท้องเรื้อรัง
- ผู้ที่มีอาการผิดปกติเกี่ยวกับระบบย่อยอาหาร เช่น ท้องอืด จุกเสียด หรือมีปัญหาการขับถ่าย
- ผู้หญิงที่มีอาการปวดประจำเดือนรุนแรง ประจำเดือนมามาก ประจำเดือนมาผิดปกติ หรือคลำได้ก้อนที่ท้องน้อย
- ผู้ที่มีอาการปัสสาวะผิดปกติ
ข้อดีของการตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้อง
- เป็นการตรวจคัดกรองอวัยวะภายในช่องท้องที่ดี สามารถบอกความผิดปกติได้ตั้งแต่โรคยังไม่รุนแรง
- เป็นการตรวจที่ไม่เจ็บ
- ปลอดภัย ไม่มีรังสี
- การเตรียมตัวก่อนตรวจไม่ยุ่งยาก
- ไม่มีภาวะแทรกซ้อนใด ๆ หลังการตรวจ
“สุขภาพของอวัยวะในช่องท้องสำคัญไม่แพ้ส่วนอื่น ๆ อย่าปล่อยให้สายเกินแก้” การตรวจอัลตร้าซาวด์ช่องท้องเป็นการตรวจที่ปลอดภัย ไม่ยุ่งยาก บอกได้ถึงความผิดปกติของอวัยวะในช่องท้องได้แต่เนิ่น ๆ ก่อนโรคจะลุกลาม และสายเกินไป
