อวสาน น้ำตาลเทียม …. จริงหรือ?

สารให้ความหวานแทนน้ำตาล เป็นตัวช่วยสำหรับผู้ที่ต้องการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด และน้ำหนักตัวมายาวนาน พร้อมความกังวลว่ามีผลเสียต่อสุขภาพในระยะยาวหรือไม่ คำแนะนำที่ผ่านมาแนะนำว่าสามารถใช้ได้เพื่อลดการบริโภคน้ำตาล แต่ล่าสุดองค์การอนามัยโลกหรือ WHO ได้ออกแนวทางการใช้สารให้ความหวานกลุ่ม non-sugar sweetener เมื่อวันที่ 15 พฤษภาคม 2566 ที่ผ่านมา คำแนะนำที่หลายท่านอาจต้องเปลี่ยนพฤติกรรมการบริโภคกันอีกครั้ง

ข้อมูลจากการศึกษา

Non-sugar sweetener มีทั้งสารสังเคราะห์และสารสกัดจากธรรมชาติ ได้แก่ อะซีซัลเฟมเค แอสปาร์แตม แอดแวนแทม ไซคลาเมต นีโอแตม แซคคาริน ซูคราโลส และสตีเวีย ซึ่งสกัดจากหญ้าหวาน

การศึกษาระยะสั้นพบว่าการใช้สารให้ความหวานแทนน้ำตาลช่วยควบคุมน้ำหนักตัว แต่ไม่มีผลช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด ลดไขมันในเลือด หรือลดภาวะดื้ออินซูลิน แต่การศึกษาใช้เวลาติดตามผลเป็น 10 ปี พบว่าผู้ที่บริโภคสารให้ความหวานต่อเนื่องกลับมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นและอุบัติการณ์โรคอ้วนมากกว่า เพิ่มโอกาสเกิดโรคเบาหวานชนิดที่สอง โรคหัวใจและหลอดเลือด ได้แก่ หลอดเลือดหัวใจตีบ หลอดเลือดสมอง ความดันโลหิต และเสียชีวิตมากขึ้น

ในสตรีมีครรภ์การรับประทานสารให้ความหวานปริมาณมากเพิ่มโอกาสทารกคลอดก่อนกำหนด ไม่มีผลต่อการเป็นโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์ และมีงานวิจัยหนึ่งพบว่าบุตรเป็นโรคหอบหืด และภูมิแพ้มากขึ้น

ส่วนการเกิดมะเร็ง พบความสัมพันธ์ชัดเจนเฉพาะระหว่างสารแซคคารินกับการเกิดโรคมะเร็งกระเพาะปัสสาวะ

ข้อยกเว้นของคำแนะนำนี้

เนื่องจากการวิจัยต่าง ๆ ของสารให้ความหวานไม่ได้วิจัยในผู้ที่เป็นโรคเบาหวานมาก่อน จึงไม่อาจใช้เป็นคำแนะนำมาตรฐานในรักษาโรคได้

ทั้งนี้ สารให้ความหวานสามารถใช้ได้ในผลิตภัณฑ์อื่นที่ไม่ใช่อาหาร โดยผสมในปริมาณน้อย เช่น ยาที่รู้จักกันดีคือยาละลายเสมหะเม็ดฟู่ หรือยาบำรุงเข่ากลูโคซามีนแบบชงที่มีสารแอสปาร์แตมผสม หรือยาสีฟัน เป็นต้น

ทางเลือกอื่นคือ สารให้ความหวานกลุ่มน้ำตาลแอลกอออล์ เช่น ไซลิทอล ซอร์บิทอล แมนนิทอล อิริทริทอล ไอโซมอลต์ แล็กทิทอล และมอลทิทอล ไม่ได้รวมในการวิจัยเหล่านี้ อย่างไรก็ดี มีบทความวารสาร Nature Medicine วันที่ 27 กุมภาพันธ์ 2566 พบอุบัติการณ์โรคหลอดเลือดหัวใจตีบและหลอดเลือดสมองเพิ่มขึ้นในผู้เข้าร่วมงานวิจัยที่มีระดับสารอิริทริทอลในเลือดสูงเทียบกับกลุ่มที่ระดับสารในเลือดต่ำกว่า โดยพบคำอธิบายในหลอดทดลองและหนูทดลองว่าทำให้เกล็ดเลือดเกาะกลุ่มไวขึ้นและเกิดลิ่มเลือดได้ แม้ว่าการศึกษานี้จะไม่สามารถสรุปได้ว่าการบริโภคอิริทริทอลเป็นสาเหตุของหลอดเลือดอุดตัน ก็ควรติดตามข้อมูลต่อไป

สรุปคำแนะนำขององค์การอนามัยโรค

สารให้ความหวานแทนน้ำตาลไม่ใช่ทางเลือกสุขภาพในการควบคุมน้ำหนักตัวและลดความเสี่ยงของโรค NCD หมายรวม โรคเบาหวานชนิดที่สอง โรคอ้วน โรคหลอดเลือดหัวใจ หลอดเลือดสมอง และอื่นๆ

แนะนำให้รับประทานอาหารที่มีน้ำตาลตามธรรมชาติ เช่น ผลไม้ อาหารและเครื่องดื่มที่ไม่เติมน้ำตาลแทน

“WHO suggests that non-sugar sweeteners not be used as a means of achieving weight control or reducing the risk of noncommunicable diseases.”

สำหรับผู้ป่วยเบาหวาน ซึ่งมีความเสี่ยงในการเกิดโรคหลอดเลือดหัวใจและหลอดเลือดสมองสูงกว่าคนทั่วไป ควรควบคุมการบริโภคน้ำตาลเช่นเดิม หมอแนะนำให้รับประทานอาหารธรรมชาติที่ผ่านการแปรรูปน้อย เช่น ผลไม้สด นมจืด โยเกิร์ตรสธรรมชาติ ถั่วเปลือกแข็งต่าง ๆ เป็นต้น สารให้ความหวานไม่มีคุณค่าอาหาร ไม่ควรบริโภคต่อเนื่อง

อ้างอิง :

https://www.who.int/publications/i/item/9789240073616