วัคซีนนิวโมคอคคัส ป้องกันการติดเชื้อได้มากกว่าโรคปอดอักเสบ

Streptococcus Pneumoniae หนึ่งในเชื้อแบคทีเรียที่สามารถก่อโรคได้หลายโรค และเป็นอันตรายอย่างยิ่งในกลุ่มเสี่ยงทางสุขภาพ แต่โรคติดเชื้อจากแบคทีเรียชนิดนี้สามารถป้องกันได้ด้วยการฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัส ช่วยป้องกันการติดเชื้อรุนแรงที่อาจนำมาสู่ความพิการและเสียชีวิตได้เป็นอย่างดี

Key Takeaways

• การติดเชื้อนิวโมคอคคัสสามารถก่อให้เกิดโรคได้หลายชนิด ขึ้นอยู่กับบริเวณที่มีการติดเชื้อ ตั้งแต่ปอดอักเสบ ไซนัสอักเสบ หูชั้นกลางอักเสบ การติดเชื้อในสมองและไขสันหลัง ไปจนถึงการติดเชื้อในกระแสเลือดที่อาจนำมาสู่ความพิการและเสียชีวิต
• วัคซีนนิวโมคอคคัสสามารถป้องกันการติดเชื้อแบคทีเรีย Streptococcus Pneumoniae สายพันธุ์ก่อโรครุนแรง ซึ่งลดอัตราความพิการและเสียชีวิตได้เป็นอย่างดี
• วัคซีนนิวโมคอคคัสควรฉีดในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปี และผู้สูงอายุทุกราย นอกจากนี้ควรฉีดในผู้ที่มีความเสี่ยงทางสุขภาพ เช่น มีโรคประจำตัวหรือโรคเรื้อรัง รวมถึงผู้ที่มีประวัติน้ำไขสันหลังรั่ว ผ่านการผ่าตัดประสาทหูเทียม และผู้ที่สูบบุหรี่

รู้ทันอันตรายจากโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส

โรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรียสเตรปโตคอคคัสนิวโมเนียอี (Streptococcus Pneumoniae) ที่มักพบอยู่ในโพรงจมูกและลำคอของผู้ที่เป็นพาหะ ซึ่งสามารถแพร่เชื้อผ่านสารคัดหลั่งโดยการไอหรือจาม

โรคติดเชื้อนิวโมคอคคัสสามารถก่อโรคได้หลายชนิด ขึ้นอยู่กับตำแหน่งที่เกิดการติดเชื้อ ซึ่งปอดอักเสบเป็นโรคที่พบได้บ่อยที่สุดในผู้ที่ติดเชื้อนิวโมคอคคัส แต่นอกจากปอดอักเสบแล้วยังสามารถก่อให้เกิดโรคอันตรายอื่น ๆ อีกได้แก่ หูชั้นกลางอักเสบ ไซนัสอักเสบ รวมไปถึงการติดเชื้อแบบรุกราน (Invasive Pneumococcal Disease, IPD) เช่น ปอดอักเสบแบบรุนแรง ติดเชื้อในกระแสเลือด เยื่อหุ้มสมองอักเสบ จนนำไปสู่การเสียชีวิตในที่สุด

อาการที่พบในผู้ป่วยโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส

ผู้ป่วยโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัสจะแสดงอาการที่แตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับบริเวณที่ติดเชื้อ ได้แก่

• ติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนล่าง : มีไข้สูง หายใจลำบาก ไอแบบมีเสมหะ เจ็บหน้าอก
• ติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจส่วนบน : มีไข้ คัดจมูก มีน้ำมูกเขียวเหลือง ปวดหู หูอื้อ วิงเวียนศีรษะ ปวดบริเวณใบหน้า
• ติดเชื้อในสมองและระบบประสาท : มีไข้สูง ปวดศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน อาจมีอาการสับสน ชักและหมดสติ
• ติดเชื้อในกระแสเลือด : มีไข้สูง ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ อาจเกิดอาการช็อกและเสียชีวิต

ชนิดของวัคซีนป้องกันโรคนิวโมคอคคัส

ในปัจจุบันมีวัคซีนนิวโมคอคคัสที่ใช้ในประเทศไทยอยู่ทั้งหมด 2 ชนิด ได้แก่

• วัคซีนนิวโมคอคคัสชนิดคอนจูเกต (Pneumococcal Conjugate Vaccine) : PCV10, PCV13, PCV15 และ PCV20 ที่สามารถป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอคคัสได้ 10, 13, 15 และ 20 สายพันธุ์ตามลำดับ
• วัคซีนนิวโมคอคคัสชนิดโพลีแซ็กคาไรด์ (Pneumococcal Polysaccharide Vaccine) : PPSV23 ที่สามารถป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอคคัสได้ 23 สายพันธุ์

ใครบ้างที่มีโอกาสเสี่ยงติดเชื้อนิวโมคอคคัส

• เด็กอายุน้อยกว่า 5 ปี
• ผู้สูงอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไป
• ผู้ที่มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น ผู้ป่วยเอชไอวี ผู้ป่วยโรคมะเร็ง
• ผู้ที่จำเป็นต้องรับยากดภูมิคุ้มกัน เช่น ผู้ที่ผ่านการปลูกถ่ายอวัยวะ หรือไขกระดูก
• ผู้ป่วยที่ตัดม้าม หรือไม่มีม้าม
• ผู้ที่ผ่าตัดฝังประสาทหูเทียม
• ผู้ที่มีภาวะน้ำไขสันหลังรั่ว
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวหรือโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน, หัวใจ, ปอดเรื้อรัง, หอบหืด, โรคตับเรื้อรัง, ไตเรื้อรังระดับ 4 เป็นต้นไป, กลุ่มโรคไตเนฟโฟรติค, พิษสุราเรื้อรัง เป็นต้น
• ผู้ที่สูบบุหรี่

ใครบ้างที่ควรฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัส

• เด็กที่อายุตั้งแต่ 6 สัปดาห์ถึง 5 ปีทุกราย ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มเสี่ยงหรือแข็งแรงดี
• เด็กอายุ 5-18 ปีที่เป็นกลุ่มเสี่ยง ได้แก่ มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือโรคเรื้อรังข้างต้น รวมถึงผู้ที่มีประวัติน้ำไขสันหลังรั่ว และผ่านการผ่าตัดฝังประสาทหูเทียม
• ผู้ใหญ่อายุ 19-64 ปีที่เป็นกลุ่มเสี่ยง ได้แก่ มีภาวะภูมิคุ้มกันบกพร่อง หรือโรคเรื้อรังข้างต้น รวมถึงผู้ที่สูบบุหรี่ มีประวัติน้ำไขสันหลังรั่ว และผ่านการผ่าตัดฝังประสาทหูเทียม
• ผู้สูงอายุตั้งแต่ 65 ปีขึ้นไปทุกราย ทั้งที่เป็นกลุ่มเสี่ยงและแข็งแรงดี

ใครบ้างที่ไม่ควรฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัส

• ผู้ที่มีประวัติแพ้สารประกอบใด ๆ ในวัคซีนนิวโมคอคคัส
• ผู้ที่มีประวัติแพ้วัคซีนป้องกันโรคคอตีบ
• ผู้ที่มีอาการเจ็บป่วยจากการติดเชื้ออยู่ ควรเลื่อนการฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัสออกไปจนกว่าจะหายเป็นปกติ

สำหรับผู้ที่มีอายุ 19-64 ปีที่มีสุขภาพแข็งแรง ไม่มีโรคประจำตัว และไม่อยู่ในกลุ่มเสี่ยง วัคซีนนิวโมคอคคัสจำเป็นไหม? คำตอบคือ ยังไม่จำเป็น

อาการข้างเคียงที่อาจพบเมื่อฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัส

ผู้ที่ได้รับวัคซีนนิวโมคอคคัสส่วนใหญ่ไม่พบผลข้างเคียงรุนแรง ซึ่งผลข้างเคียงส่วนใหญ่ที่พบ ได้แก่

• อาการเฉพาะที่ เช่น เจ็บ ปวด บวม แดงบริเวณที่ฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัส
• มีไข้ ปวดศีรษะ
• ปวดเมื่อย อ่อนล้า
• เบื่ออาหาร

ซึ่งอาการเหล่านี้สามารถหายได้เองภายใน 2-3 วัน หรือบรรเทาอาการได้ด้วยการรับประทานยาลดไข้ และพักผ่อนให้เพียงพอ

วัคซีนนิวโมคอคคัส เสริมเกราะป้องกัน ห่างไกลโรคติดเชื้อนิวโมคอคคัส

โรคติดเชื้อนิวโมคอคคัสสามารถก่ออันตรายถึงชีวิต โดยเฉพาะผู้ที่มีความเสี่ยงทางสุขภาพ ดังนั้น การวางแผนป้องกันการติดเชื้อนิวโมคอคคัสแต่เนิ่น ๆ จะช่วยลดโอกาสเสี่ยงติดเชื้อนิวโมคอคคัสที่รุนแรงได้

โดยการฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัส สามารถเริ่มฉีดได้ตั้งแต่เด็กอายุ 6 สัปดาห์ หรือในผู้สูงอายุก็สามารถเข้ารับบริการฉีดวัคซีนได้ที่ ศูนย์ตรวจสุขภาพ โรงพยาบาลพระรามเก้า พร้อมกับตรวจสุขภาพตามช่วงอายุ เพื่อให้ผู้เข้ารับบริการทุกท่านสามารถเข้าใจและดูแลสุขภาพของตนเองได้อย่างเหมาะสม ให้สุขภาพดี ร่างกายแข็งแรง ปลอดภัยจากโรคได้อย่างมั่นใจ

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม

• Facebook : Praram 9 hospital
• Line : @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับวัคซีนนิวโมคอคคัส

1. วัคซีนปอดอักเสบ ฉีดกี่เข็ม?

ในเด็กอายุต่ำกว่า 5 ปีจะต้องฉีดวัคซีนทั้งหมด 4 เข็ม ส่วนในผู้สูงอายุ และผู้ใหญ่กลุ่มเสี่ยงจะฉีดหนึ่งถึงสามเข็ม ขึ้นอยู่กับชนิดของวัคซีน

2. ควรฉีดวัคซีนนิวโมคอคคัสชนิดไหนดี?

ในผู้สูงอายุสามารถเลือกฉีดวัคซีนได้ทั้งชนิดคอนจูเกตและโพลีแซ็กคาไรด์ แต่ในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีจะสามารถฉีดได้แค่ชนิดคอนจูเกตเท่านั้น เนื่องจากวัคซีนนิวโมคอคคัสชนิดโพลีแซ็กคาไรด์ไม่สามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันในเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีได้

References

Miller, K & Gleim, S. (2025, February 17). Do I Need a Pneumonia Vaccine? WebMD. https://www.webmd.com/vaccines/pneumococcal-vaccine-schedule

Tereziu S, Minter DA. Pneumococcal Vaccine. [Updated 2023 Mar 20]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507794/

Pneumococcal Disease in Adults and Vaccines to Prevent It. (n.d.) CDC. https://www.cdc.gov/pneumococcal/prevent-pneumococcal-factsheet/index.html