ทำความรู้จักโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด อาการเป็นแบบไหน เกิดจากอะไร รักษาได้ไหม

ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ปัญหาสุขภาพที่เป็นอันตรายถึงชีวิตและไม่ควรมองข้าม เพราะอาจนำไปสู่ภาวะหัวใจวาย เป็นอัมพาต หรือรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้ในที่สุด ซึ่งกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดมีลักษณะอาการแบบไหน เกิดจากสาเหตุอะไรได้บ้าง หรือมีแนวทางในการรักษาและป้องกันได้หรือไม่นั้น สามารถติดตามได้ในบทความนี้

Key Takeaways

• กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ปัญหาสุขภาพที่เกิดจากเลือดไหลเวียนไปเลี้ยงหัวใจไม่เพียงพอ ทำให้มีอาการเจ็บแน่นหน้าอก และจำเป็นต้องรีบรักษาให้ทันท่วงทีเพื่อป้องกันไม่ให้หัวใจวาย หรืออันตรายถึงแก่ชีวิต
• สาเหตุของกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเกิดขึ้นได้จากปัจจัยเสี่ยงที่เลี่ยงไม่ได้อย่างอายุ พันธุกรรม เพศ โรคประจำตัว และปัจจัยที่เลี่ยงได้ เช่น พฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันที่ส่งผลให้ไขมันในเลือดสูง เกิดการอุดตันภายใน และทำให้กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดในที่สุด
• โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดสามารถรักษาได้ด้วยการใช้ยาละลายลิ่มเลือด การขยายหลอดเลือดหัวใจ และการผ่าตัด รวมถึงสามารถป้องกันได้ด้วยการปรับเปลี่ยนไลฟ์สไตล์ให้เหมาะสม เพื่อลดการสะสมไขมันในหลอดเลือดหัวใจ

โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด คืออะไร?

กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด หรือโรคหัวใจขาดเลือด (Myocardial Infarction) หมายถึง ภาวะที่เลือดไหลเวียนไปยังกล้ามเนื้อหัวใจได้น้อยลงหรือหยุดไหลเวียน เนื่องจากหลอดเลือดหัวใจอุดตันจากการสะสมของไขมัน หรือคอเลสเตอรอลภายในหลอดเลือด ส่งผลให้หัวใจทำงานผิดปกติ ผู้ป่วยอาจมีอาการเจ็บหน้าอก รู้สึกจุกหน้าอก หรือมีอาการหายใจลำบาก และหากมีอาการหัวใจขาดเลือดนาน 2-3 นาทีอาจมีโอกาสที่จะรุนแรงถึงขั้นหัวใจวายและเสียชีวิตได้

รู้ทันโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดมีอาการอย่างไร?

โดยปกติแล้วเมื่อกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด กล้ามเนื้อหัวใจจะต้องการออกซิเจนมากขึ้น ทำให้ผู้ป่วยมีอาการเจ็บแน่นหน้าอก หรือรู้สึกปวดร้าวในจุดต่าง ๆ ของร่างกาย เช่น ขากรรไกร, แขน, คอ หรือแผ่นหลัง ขณะเดียวกันอาจมีอาการเหงื่อออกมาก วิงเวียนศีรษะ คลื่นไส้ หมดแรง ซึ่งปัญหาหัวใจขาดเลือด อาการอาจมีความรุนแรงแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล ขึ้นอยู่กับว่าสภาพหลอดเลือดหัวใจนั้นมีลักษณะตีบตันมากน้อยแค่ไหน และบริเวณของกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดมากน้อยแค่ไหน

อย่างไรก็ตามสามารถแบ่งลักษณะอาการของกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดได้เป็น 3 ระดับ ดังนี้

1. ระดับที่ 1 ขณะออกแรงทำกิจกรรมต่าง ๆ รู้สึกเจ็บแน่นหน้าอก คล้ายหัวใจถูกบีบแรง ๆ หรือรู้สึกหนักบริเวณหน้าอกด้านซ้าย อาจมีอาการปวดร้าวจนถึงขากรรไกรล่าง สันกราม หรือหัวไหล่ร่วมด้วย แต่จะเป็นไม่นาน ต่อเนื่องประมาณ 5-10 นาที และจะค่อย ๆ ดีขึ้นตามลำดับ
2. ระดับที่ 2 มีอาการเจ็บหน้าอก แม้อยู่นิ่ง และระยะเวลาของอาการอยู่นานขึ้นประมาณ 10-20 นาที ก่อนดีขึ้นตามลำดับ
3. ระดับที่ 3 เป็นระดับอาการที่รุนแรงที่สุด มักมีอาการเกิดขึ้นทันทีทันใด และรู้สึกเจ็บแน่น หรือปวดร้าวบริเวณหน้าอกนาน 30 นาทีขึ้นไป รวมถึงอาจมีอาการวิงเวียนศีรษะ เหงื่อออกเยอะ ใจสั่น คลื่นไส้ร่วมด้วย ซึ่งถือเป็นสัญญาณว่าเป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลันและเป็นสัญญาณอันตรายที่นำไปสู่การสูญเสียชีวิตได้ จำเป็นต้องรีบเข้ารับการรักษาโดยเร็วที่สุด

กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเกิดจากสาเหตุอะไรได้บ้าง?

กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดเป็นลักษณะอาการของภาวะที่เลือดไม่สามารถเลี้ยงหัวใจได้เพียงพอ ทำให้เกิดอาการเจ็บแน่นหน้าอก หรือเสี่ยงต่อการเป็นโรคหัวใจวายและอันตรายถึงชีวิต ซึ่งภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดดังกล่าวนั้นมีสาเหตุมาจากไขมันในเลือดสูง โดยเฉพาะการสะสมของไขมันภายในเส้นเลือดแดงที่เลี้ยงหัวใจ ทำให้เกิดการตีบตัน และเลือดไม่สามารถไปเลี้ยงหัวใจได้ในที่สุด

ขณะเดียวกันอาการนี้ยังเกิดจากภาวะที่เกี่ยวข้องกับหลอดเลือดหัวใจอื่น ๆ ร่วมด้วย เช่น ภาวะหลอดเลือดหัวใจเกร็งหดตัว ภาวะลิ่มเลือดอุดตัน และภาวะชั้นผนังหลอดเลือดหัวใจปริตัวแยกออกจากกัน หากไม่รีบรักษาอาจรุนแรงถึงขั้นกล้ามเนื้อหัวใจตายได้

ปัจจัยเสี่ยงที่ก่อให้เกิดโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดมีอะไรบ้าง?

นอกเหนือไปจากการอุดตันภายในหลอดเลือดที่เลี้ยงหัวใจจนเป็นอันตรายทำให้เกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดแล้ว ยังมีปัจจัยเสี่ยงบางอย่างที่ก่อให้เกิดโรคดังกล่าวได้เช่นกัน ซึ่งมีทั้งปัจจัยเสี่ยงที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ และปัจจัยเสี่ยงที่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ดังนี้

ปัจจัยเสี่ยงที่หลีกเลี่ยงไม่ได้

• ลักษณะทางพันธุกรรมที่ถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น หากคนในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคดังกล่าว หรือโรคที่เกี่ยวข้องกับโรคหัวใจก็มีโอกาสที่จะเกิดภาวะนี้ได้
• ผู้ที่มีโรคประจำตัวบางชนิด เช่น ภาวะความดันโลหิตสูง ผู้ป่วยโรคเบาหวาน โรคอ้วน
• อายุที่เพิ่มขึ้น โดยพบว่าผู้ป่วยภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดมักเป็นในเพศชายอายุ 45 ปีขึ้นไป และเพศหญิงอายุ 55 ปีขึ้นไป

ปัจจัยเสี่ยงที่หลีกเลี่ยงได้

• พฤติกรรมการรับประทานอาหารที่ส่งผลให้ปริมาณไขมันส่วนเกินสะสมเพิ่มขึ้น เช่น การทานอาหารไขมันสูง หรือการทานของหวาน ของทอด ของมัน และอาหารโซเดียมสูง
• พฤติกรรมการสูบบุหรี่ จะส่งผลให้เกิดไขมันสะสมในหลอดเลือดหัวใจและเสี่ยงกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดได้ในอนาคต
• การขาดการออกกำลังกาย ทำให้ไขมันสะสมในร่างกายเพิ่มมากขึ้น
• ภาวะเครียด ที่ส่งผลให้ระบบเผาผลาญร่างกายทำงานผิดปกติ ระดับไขมันในร่างกายและหลอดเลือดสูง

วิธีการตรวจวินิจฉัยโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ต้องตรวจอะไรบ้าง?

หากเป็นกังวลว่าตัวเอง หรือสมาชิกในครอบครัวกำลังเผชิญกับโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดอยู่ แนะนำว่าควรพบแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการตรวจวินิจฉัยโรคและหาแนวทางในการรักษาที่เหมาะสม ซึ่งเบื้องต้นแพทย์จะทำการซักประวัติสุขภาพ ประวัติการใช้ยา พฤติกรรมการใช้ชีวิตส่วนตัว รวมถึงสอบถามถึงอาการที่เข้าข่ายภาวะดังกล่าว และจะมีวิธีการตรวจวินิจฉัยภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดอื่น ๆ เพิ่มเติมดังนี้

• การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ (EKG)
• ตรวจเลือดเพื่อตรวจหาโปรตีนและเอนไซม์ที่เกี่ยวข้องกับภาวะหัวใจขาดเลือด และตรวจวัดปริมาณคอเลสเตอรอลในเลือดที่เป็นสาเหตุทำให้หลอดเลือดตีบตัน
• เข้ารับการเอกซเรย์ทรวงอก
• ตรวจสมรรถภาพหัวใจ (Stress Test)
• การตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูง (Echocardiogram)
• เอกซเรย์คอมพิวเตอร์เส้นเลือดหัวใจ (CTA Coronary)
• ตรวจหัวใจด้วยคลื่นสะท้อนแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
• การใช้เครื่องบันทึกไฟฟ้าหัวใจ (Holter Monitor)
• การตรวจสวนหลอดเลือดหัวใจ (Coronary Angiogrphy)

แนวทางการรักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

เมื่อเผชิญกับอาการของโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดควรรีบพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยโรคและหาแนวทางการรักษาเพื่อไม่ให้อาการรุนแรงถึงชีวิต ซึ่งแนวทางการรักษาโรคหัวใจขาดเลือดจะเน้นไปที่การเพิ่มการไหลเวียนของเลือดให้เข้าสู่กล้ามเนื้อหัวใจมากขึ้น โดยมีวิธีการรักษาหลายวิธีด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็น

• การใช้ยา เช่น ยารับประทานกลุ่มยาต้านเกล็ดเลือดเพื่อลดการอุดตันในหลอดเลือดหัวใจ กลุ่มยาลดไขมันในเลือด กลุ่ยาลดการเต้นของหัวใจ (Beta-Blocker) รวมถึงยาลดความดันโลหิตกลุ่ม ACE inhibitors เพื่อลดการทำงานหนักของหัวใจ
• การขยายหลอดเลือดด้วยการสวนหัวใจด้วยขดลวด หรือการทำบอลลูนหัวใจ
• การผ่าตัดบายพาสหัวใจ หรือการผ่าตัดหลอดเลือดเลี้ยงหัวใจ เพื่อรักษาโรคหลอดเลือดหัวใจตีบ

กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด สามารถป้องกันได้อย่างไร?

การเพิ่มขึ้นของระดับไขมันในหลอดเลือดหัวใจมักมีสาเหตุหลัก ๆ มาจากพฤติกรรมในการใช้ชีวิตประจำวัน ฉะนั้นหากมีความเสี่ยงของโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ไม่ควรรอให้เกิดอาการเจ็บแน่นหน้าอก ควรปรับเปลี่ยนวิถีชีวิตเพื่อป้องกันโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดไม่ให้เกิดขึ้น โดยสามารถทำได้ดังนี้

• เลือกรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย เลี่ยงของทอด ของมัน ของหวาน หรืออาหารที่มีปริมาณไขมันสูง เพื่อควบคุมระดับคอเลสเตอรอลในเลือดให้อยู่ในระดับที่เหมาะสม
• หมั่นออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอต่อเนื่องอย่างน้อย 30 นาที สัปดาห์ละ 3-5 ครั้ง เพื่อสุขภาพที่ดีและเสริมความแข็งแรงให้หัวใจ
• ลด ละ เลิกสูบบุหรี่ทุกชนิด หรือผู้ที่ไม่ได้สูบบุหรี่ ก็ควรเลี่ยงควันบุหรี่มือสองร่วมด้วย
• ทำจิตใจให้สงบ ไม่ให้ร่างกายอยู่ในภาวะเครียด
• หมั่นตรวจสุขภาพประจำปี

กล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด เสี่ยงหัวใจวาย รีบรักษาก่อนสายเกินแก้

โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด มีสาเหตุมาจากเลือดไหลเวียนไปยังหัวใจไม่เพียงพอเนื่องจากภายในหลอดเลือดมีการอุดตันของไขมัน หรือคอเลสเตอรอลในปริมาณมาก ส่งผลให้เกิดอาการเจ็บหน้าอก แน่นหน้าอก หัวใจเต้นผิดจังหวะ หากทิ้งไว้ไม่ได้รับการรักษา อาจก่อให้เกิดโรคหัวใจกำเริบเฉียบพลันจากลิ่มเลือดอุดตันหลอดเลือดหัวใจได้

หากเผชิญกับสัญญาณความผิดปกติเหล่านี้อยู่ ควรรีบพบแพทย์ทันทีเพื่อหาแนวทางการรักษาได้ทันท่วงที หรือสามารถเข้ารับการปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเกี่ยวกับภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดที่สถาบันหัวใจและหลอดเลือด โรงพยาบาลพระรามเก้าได้เลย ติดต่อสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ช่องทางดังต่อไปนี้

• Facebook: Praram 9 hospital
• Line @Praram9Hospital
• โทร. 1270

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด

ใครบ้างที่มีโอกาสเป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด?

ผู้ที่มีโอกาสเป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด ได้แก่ ผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยงต่าง ๆ เช่น ผู้ที่มีความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง ผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ที่อายุ 45-55 ปีขึ้นไป รวมถึงผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคหัวใจขาดเลือด

โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดรักษาหายขาดไหม?

ถึงแม้โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ตลอดไป แต่ก็สามารถแก้ไขให้เส้นเลือดที่ตีบตันหายตีบตันได้ และสสาสมารถใช้ชีวิตได้ตามปกติอีกครั้งได้ด้วยการปรับเปลี่ยนวิถีชีวิต เช่น ลดการทานของทอดของมัน หมั่นออกกำลังกาย เลิกสูบบุหรี่ หรือหมั่นเข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี จะช่วยป้องกันไม่ให้โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดกลับมาเป็นอีก

References

Journal of Cardiology. (2008). Myocardial ischaemia. Elsevier. https://www.journal-of-cardiology.com/article/S0914-5087(08)00209-8/fulltext

Medical News Today. (n.d.). Myocardial ischemia. https://www.medicalnewstoday.com/articles/myocardial-ischemia

Radiopaedia. (n.d.). Myocardial ischaemia. https://radiopaedia.org/articles/myocardial-ischaemia